Czytelnicy mojego bloga z pewnością wiedzą już co nieco na temat rozwodu z orzekaniem o winie. Pisałam bowiem o tym w osobnym poście, w którym poruszyłam najistotniejsze kwestie dotyczące tej tematyki. (Jeśli ktoś ma ochotę sobie odświeżyć ten post, to zapraszam tutaj: https://adwokat-ruszkiewicz.pl/rozwod-z-orzekaniem-o-winie/). Często jednak spotykam się z pytaniem od moich Klientów, czym konkretnie jest wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Jakie zachowania mogą być za nią uznane? Czy jest to tylko zdrada? Na wstępie podkreślę, że ustawodawca nie formułuje zamkniętego katalogu takich przyczyn. Da się je jednak wyinterpretować z dotychczasowych orzeczeń sądów powszechnych. W dzisiejszym wpisie przedstawiam przegląd takich powodów. Wina w rozwodzie- co to takiego? Zaczynamy!
Wina w rozwodzie – co to takiego?
Niewierność małżeńska to jeden z najczęstszych powodów, dla których drugi małżonek wnosi o rozwód z orzeczeniem o winie. Jest to uzasadnione, bowiem strony zawierając małżeństwo zobowiązują się do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli (art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Naruszenie obowiązku wierności jest zatem działaniem sprzecznym ze złożoną obietnicą. Warto wiedzieć, że zdrada nie oznacza jedynie współżycia fizycznego z inną osobą, podczas trwania związku małżeńskiego. Za zdradę uznana może zostać również zdrada psychiczna czy emocjonalna. Co więcej, również tzw. pozory zdrady uznać można za zawinioną przyczynę rozpadu małżeństwa. Sąd Najwyższy w tym zakresie wskazał m.in długotrwałe zamieszkiwanie przez zamężną kobietę z innym mężczyzną w warunkach stwarzających pozory zdrady małżeńskiej (orzeczenie Sądu Najwyższego z 24.04.1951 r., C 735/50).
Przemoc w małżeństwie jako zawiniona przyczyna rozpadu małżeństwa
Na pytanie “wina w rozwodzie- co to takiego” trzeba odpowiedzieć, że może być nią również przemoc w małżeństwie. Chodzi tu zarówno o przemoc fizyczną, psychiczną (poniżanie, wulgaryzmy, zniewaga, zniesławienie), jak i przemoc ekonomiczną. Z przemocą ekonomiczną mamy do czynienia wówczas, gdy sprawca wykorzystuje pieniądze lub inne wartościowe przedmioty po to, by zaspokoić potrzebę władzy i kontroli partnera. Może być nią również przerzucanie na partnera kosztów utrzymania wspólnego miejsca zamieszkania. Sprawca przemocy ekonomicznej może też wykorzystywać uzależnienie współmałżonka od swoich dochodów, majątku. Zawinioną przesłanką rozpadu małżeństwa będzie również taka przemoc, której przejaw spowodowany był reakcją na zachowanie drugiego małżonka, np. na zdradę. W sytuacjach opisanych w niniejszym fragmencie ofiara może oczywiście dochodzić ochrony swoich praw na drodze postępowania karnego. Wspomnę tylko, że ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.
Wina w rozwodzie – co to takiego? Alkoholizm, inne nałogi
Wszelkie nałogi również w konkretnej sprawie Sąd może uznać za przyczynę rozpadu małżeństwa. Chodzi tu nie tylko o alkoholizm, ale również uzależnienie od innych substancji. Uzależnienie to również nałogowe granie w gry komputerowe, hazard. Z opisywanymi w niniejszym fragmencie problemami wiążą się często również te, o których mowa powyżej. Problem nałogów często wiąże się ze zjawiskiem przemocy domowej. Z drugiej jednak strony nie można tracić czujności, ponieważ istnieją również tzw. wysoko funkcjonujący alkoholicy. Bardzo dobrze radzą sobie w pracy, w relacjach międzyludzkich, potrafią oddzielić te sfery od nałogu. Otoczenie może nie zauważyć problemu. Jednak problem taki istnieje w tzw. “czterech ścianach”.
Inne przykłady zawinienia
Wyżej opisane przesłanki zawinienia wymienia się najczęściej w dyskursie społecznym. Jednak na pytanie wina w rozwodzie- co to takiego nie mogę w pełni odpowiedzieć, nie podając moim Czytelnikom jeszcze innych przykładów. Od razu jednak podkreślam, że ten wpis nie wyczerpuje tematu i pojawi się z pewnością jeszcze jeden, będący kontynuacją niniejszego.
Wśród zawinionych powodów rozpadu małżeństwa wymienić można również nieetyczne postępowanie małżonka. Jak już wskazywałam, małżonkowie, zgodnie z treścią art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mają względem siebie określone obowiązki. Wszelkie zachowania wbrew ww. obowiązkom okazać się mogą nieetyczne. Chodzi tu zarówno o zachowania ujawnione przed zawarciem małżeństwa, ale również o te sprzed zawarcia związku małżeńskiego, ale zatajone, jak np. zatajenie posiadania dziecka pozamałżeńskiego.
Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń stwierdził, że zmiana religii przez jednego z małżonków może być – w konkretnych okolicznościach – uznana za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego (wyrok S.N. z dnia 25 sierpnia 2004 r., sygn. akt IV CK 609/2003 ).
