Mam wrażenie, że określenie “władza rodzicielska” jest dość powszechnie znane. Często używa się tego sformułowania przy okazji postępowania o rozwód. Rozstający się rodzice ustalają, w jaki sposób będą wykonywać władzę rodzicielską nad wspólnymi, małoletnimi dziećmi. Nierzadko ten właśnie element wzajemnych ustaleń między rodzicami, jest źródłem konfliktów i sporów.

Jeśli sformułowanie “władza rodzicielska” jest Wam znane, to czy zastanawialiście się nad tym, co to jest władza rodzicielska? Co się na nią składa? Co oznacza wykonywanie władzy rodzicielskiej przez rodziców? W dzisiejszym wpisie chciałabym zapoznać Was z treścią tego pojęcia. W kolejnych wpisach przedstawię Wam, jak sąd może uregulować wykonywanie władzy rodzicielskiej w drodze wyroku bądź postanowienia.

Co to jest władza rodzicielska? 

Zacznijmy od tego, że w przepisach brak jest jednej, uniwersalnej definicji władzy rodzicielskiej. Można jednak powiedzieć, że władza rodzicielska to całokształt praw i obowiązków przysługujących rodzicom względem dzieci. Co do zasady przysługuje ona obojgu rodzicom od chwili narodzin dziecka, aż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Każde z rodziców ma prawo i obowiązek wykonywania władzy rodzicielskiej, ale o istotnych sprawach dziecka rodzice powinni decydować wspólnie. W razie sporu pomiędzy rodzicami ostateczną decyzję może podjąć sąd. Władzę rodzicielską rodzice powinni wykonywać z poszanowaniem praw i godności dziecka.

Dobrym sposobem na znalezienie odpowiedzi na pytanie, co to jest władza rodzicielska, jest przedstawienie tego, co się na nią składa. W ten sposób dowiecie się również, jakie prawa i obowiązki, jako rodzice, posiadacie względem Waszych dzieci.

Co składa się na władzę rodzicielską?

1. piecza nad osobą dziecka;

2. zarząd majątkiem dziecka;

3. reprezentacja dziecka.

Piecza nad osobą dziecka

Rodzice, wykonując przysługującą im władzę rodzicielską, sprawują nad dzieckiem pieczę. Oznacza to, że mają prawo (i obowiązek) wychowywania dziecka. Wychowanie to obejmuje m.in. kształtowanie podstaw emocjonalnych dziecka, formowanie światopoglądu, systemu wartości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych, umiejętności praktycznych, kształtowanie samodzielności dziecka, wyrabianie obowiązkowości i zdyscyplinowania. Rodzice powinni troszczyć się również o prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Powinni dbać o realizację obowiązku szkolnego przez dzieci.

W zakresie “pieczy nad dzieckiem” mieści się również prawo i obowiązek kierowania dzieckiem. To z kolei oznacza, że rodzice określają miejsce pobytu dziecka. Decydują oni o czasowym powierzeniu dziecka innej osobie, ale również o odebraniu dziecka od osoby nieuprawnionej. To rodzice mają prawo wyboru szkoły dla dziecka, zajęć dodatkowych i form spędzania wolnego czasu.

Rodzice są również obowiązani do tego, by zapewnić dziecku środki na jego utrzymanie i wychowanie. Powinni dbać o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka. Chodzi tu o zapewnienie dziecku warunków mieszkaniowych, usuwanie zagrożeń dla życia i zdrowia, żywienie dziecka, pielęgnację i leczenie go, etc.

Zarząd majątkiem dziecka

Zarząd majątkiem dziecka obejmuje zarówno czynności faktyczne, do jakich uprawnieni i obowiązani są rodzice (np. remont mieszkania), ale również czynności prawne (np. zakup/ sprzedaż nieruchomości). Rodzice wykonujący władzę rodzicielską mają również prawo do dokonywania czynności obejmujących zarząd majątkiem dziecka w postępowaniu przed sądami, a także innymi organami państwowymi, samorządowymi.

Istotna uwaga, jaką w tym miejscu należy poczynić, dotyczy rozróżnienia czynności obejmujących zarząd majątkiem dziecka, na czynności wchodzące w zakres zwykłego zarządu oraz na czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu. To rozróżnienie rodzi bowiem poważne konsekwencje i wymaga podjęcia stosownych kroków prawnych, w celu dokonania czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Jest to jednak obszerna tematyka, którą zostanie objęty jeden z kolejnych wpisów.

Reprezentacja dziecka

Ostatni składnik władzy rodzicielskiej, a więc reprezentacja dziecka, pełni tak naprawdę służebną rolę względem pozostałych dwóch, wyżej omówionych, składników władzy rodzicielskiej. Reprezentacja dziecka jest elementem techniczno-prawnym, bez którego realizacja pieczy i zarządu majątkiem niekiedy byłaby niemożliwa. Reprezentacja dziecka jest uprawnieniem rodziców do dokonywania w imieniu dziecka czynności, które pociągają za sobą skutki bezpośrednio dla tego dziecka.

Innymi słowy: rodzice są przedstawicielami ustawowymi swojego dziecka. Każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Wskazać jednak należy na dwa wyjątki, które -gdy zajdą- powodują, że żaden z rodziców nie może reprezentować dziecka. Należą do nich:

1. czynności prawne między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
2. czynności prawne między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.

Ten wątek również rozwinę w kolejnych wpisach. Po dzisiejszym wpisie mam nadzieję, że wiesz, co to jest władza rodzicielska.